Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalara İlişkin Güncel Düzenleme

Ticaret Bakanlığı tarafından 1 Şubat 2022 tarihli ve 31737 sayılı Resmi Gazete’de Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Güncel Yönetmelik”) [1] yayımlanmıştır.

Ticari reklam kapsamında; reklam veren, reklam ajansları, mecra kuruluşları ve reklamcılık ile ilgili tüm kişi, kurum ve kuruluşlar ile ticari uygulamada bulunanların uyması gereken ilkeleri ve bu ilkeler çerçevesinde yapılacak inceleme esaslarını belirlemek ve haksız uygulamalara karşı tüketicileri korumak amacıyla 10 Ocak 2015 tarihli 29232 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğinde (“Yönetmelik”)[2] yapılan değişiklikleri içeren işbu Güncel Yönetmelik kapsamındaki önemli hususlar aşağıda bilginize sunulmaktadır.

1. Güncel Yönetmelik ile Yönetmeliğin 5’inci maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendi yürürlükten kaldırılmıştır. İlgili madde kapsamında yapılan değişiklik neticesinde; reklamların, hastaların tedavi öncesi ve sonrasına ait ifade ya da görüntüler içermesi mümkün hale getirilmiştir. (Güncel Yönetmelik 1. madde)

2. Yönetmeliğin 13’üncü maddesine eklenen 10’uncu fıkra kapsamında, kişiselleştirilmiş fiyat kavramın mevzuata dahil edilmiştir. Güncel Yönetmeliğe göre; bir mal veya hizmete ilişkin olarak tüketicinin satın alma davranışı ve diğer kişisel verileri analiz edilerek sunulan fiyatın kişiselleştirilmiş fiyat olduğu kabul edilir. Tüketiciye bu şekilde bir fiyat sunulması durumunda, bu hususa ilişkin bilgi ile o mal veya hizmet ile ilgili olarak satıcı veya sağlayıcı tarafından belirlenen güncel satış fiyatına ve kişiselleştirilmiş fiyata aynı alanda yer verileceği düzenlenmiştir. (Güncel Yönetmelik 2. madde)

3. İlgili Güncel Yönetmelik kapsamındaki bir diğer değişiklik ise; indirimli satış reklamlarına yöneliktir. Bir mal veya hizmetin indirimden önceki satış fiyatının tespitinde, indirimin uygulandığı tarihten önceki otuz gün içinde uygulanan en düşük fiyat esas alınacaktır. Meyve ve sebze gibi çabuk bozulabilen mallara ilişkin reklamlarda indirimin miktarı veya oranı hesaplanırken ise, indirimli fiyattan bir önceki fiyat esas alınacaktır. Bu hususlara ilişkin ispat külfeti reklam verene yüklenmiştir. (Güncel Yönetmelik 3. madde)

4. Yönetmeliğin 25’inci maddesine eklenen fıkra ile bir mal veya hizmetin bağlı kredi ile satışa sunulduğunun belirtildiği finansal hizmetlere ilişkin reklamlarda kredinin vadesine, faiz oranına, tüketiciye toplam maliyetinin aylık ve yıllık yüzde değerine ve geri ödeme koşullarına reklamın yayınlandığı alanda ya da bağlantı veya uyarı işareti ile tüketicilerin yönlendirilerek ayrıntılı bilgi alabileceği bir internet sitesinde veya açılır ekranda yer verilmesi gerektiği düzenlenmiş ve tüketicilerin yanıltılması önlenmek istenmiştir. (Güncel Yönetmelik 4. madde)

5. Güncel Yönetmelik ile, Yönetmelik kapsamında sayılan reklama ilişkin özel düzenlemesi bulunan mal veya hizmetlere biyosidal ürünler eklenmiştir. İlaçlar, beşeri tıbbi ürünler, tıbbi cihazlar, sağlık hizmetleri, gıdalar, takviye edici gıdalar, kozmetik ve temizlik ürünleri, biyosidal ürünler, tütün mamulleri ve alkollü içkilerin reklamları, ilgili mevzuatında yer alan reklam ve tanıtımla ilgili diğer hükümlere de uygun olmalıdır. (Güncel Yönetmelik 5. madde)

6. Yönetmeliğin 28’inci maddesinden sonra gelmek üzere bazı konular düzenlenmiştir. Bu kapsamda İnternet ortamında satışa sunulan bir mal veya hizmetin fiyat, nitelik ve benzeri hususlarında karşılaştırma yapılarak sıralama yapılması durumunda, sıralamanın hangi ölçütler dikkate alınarak oluşturulduğuna ilişkin bilgiye aynı alanda ya da bir bağlantı veya uyarı işareti ile tüketicilerin yönlendirilerek ayrıntılı bilgi alabileceği açılır ekranda kolayca görünebilecek şekilde yer verilecektir. Aynı zamanda reklam veya sponsorluk ve benzeri anlaşmalara dayanılarak gösterilen sıralama sonuçlarında reklam ibaresine yer verilmesi zorunludur. (Güncel Yönetmelik 6. madde)

7. İnternet ortamında, satıcı ve sağlayıcılar ya da bunlar adına mesafeli sözleşme kurulmasına aracılık eden aracı hizmet sağlayıcıları tarafından, tüketicilerin bir mal veya hizmete ya da satıcı veya sağlayıcılara ilişkin değerlendirme yapmasına imkan sağlanması durumunda; bu değerlendirmelerin, sadece ilgili mal veya hizmeti satın alanlar tarafından yapılmasına izin verilecektir. Bununla birlikte; tüketici değerlendirmeleri, gerekli incelemeler sonrası olumlu ya da olumsuz ayrımı yapılmaksızın en az bir yıl süre ile herhangi bir yönlendirme yapılmadan tarih, değerlendirme notu, satıcı veya sağlayıcıya göre sıralanma gibi objektif bir ölçüte göre yayınlanmalıdır. Belirlenen esas ve kurallar çerçevesinde yayınlanmasına izin verilmeyen tüketici değerlendirmelerine ilişkin hususlar değerlendirmeyi yapan tüketiciye derhal bildirilmelidir. (Güncel Yönetmelik 6. madde)

8. Bir mal veya hizmetin satışını arttırmak amacıyla ise, doğru olmayan değerlendirmelerin yapılmasına ya da mal veya hizmeti onaylayan ifadelerin kullanılmasına yönelik gerçek veya tüzel kişiyle anlaşma yapılamaz ya da hizmet satın alınamaz. (Güncel Yönetmelik 6. madde)

9. Güncel Yönetmelik ile düzenlenen 28/B maddesine ilave olarak; hakkında değerlendirme yapılan satıcı ve sağlayıcılara, değerlendirmenin yayınlanmasından önce açıklama yapma veya cevap verme hakkını kullanabilmeleri için en az yetmiş iki saat süre tanınmalıdır. Değerlendirmeler, bu süre dolmadan önce veya gerçeği yansıtmadığının anlaşılması halinde yayınlanamayacaktır. (Güncel Yönetmelik 6. madde)

10. Son olarak; işbu Güncel Yönetmelik uyarınca aşağıda sayılan hususlar da “Aldatıcı Ticari Uygulamalar” kapsamında kabul edilmiştir.

- Satın alma sürecini otomatikleştiren bir yazılım kullanmak suretiyle spor, tiyatro, söyleşi gibi etkinlik biletlerini, belirlenen limitlerin dışında satın alarak tüketicilere yeniden veya daha yüksek fiyatla satışa sunulması, veya

- İnternet ortamında bir mal veya hizmete ilişkin yönlendirici ara yüz tasarımları, seçenekler ya da ifadeler gibi araçlarla tüketicilerin karar verme veya seçim yapma iradesini olumsuz etkileyen ya da normal şartlar altında vereceği kararda satıcı veya sağlayıcı lehine değişiklere yol açmayı hedefleyen yöntemler kullanılması “Aldatıcı Ticari Uygulamalar” olarak değerlendirilmiştir. (Güncel Yönetmelik 9. Madde)

Güncel Yönetmelik hükümleri 1 Mart 2022 tarihinde yürürlüğe girecektir. Bununla birlikte Yönetmeliğe getirilen Ek Madde 1 ile Reklam Kurulu tarafından ticari reklam ve haksız ticari uygulamalara yönelik kılavuzlar hazırlanacağı ve bu kılavuzların Ticaret Bakanlığı’nın internet sitesinde yayımlanacağı belirtilmiştir. Bu şekilde yayımlanacak olan kılavuz ile belirsiz konulara açıklık getirilecek gibi gözüküyor.

İşbu Çalışma Cem Ozan Metin ve Meltem Oruç tarafından hazırlanmış ve ilk olarak Mondaq'da yayımlanmıştır.

[1] 1 Şubat 2022 tarih ve 31737 Sayılı Resmi Gazete. Aşağıda yer alan linkten 1 Şubat 2022 tarihinde erişim sağlanmıştır: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/02/20220201-6.htm [2] 10 Ocak 2015 tarih ve 29232 Sayılı Resmi Gazete. Aşağıda yer alan linkten 1 Şubat 2022 tarihinde erişim sağlanmıştır: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/01/20150110-5.htm